Ποδηλατικός τουρισμός στην Ευρώπη: Άνοδος, τάσεις και προοπτικές
Ο ποδηλατικός τουρισμός ανθίζει, με ολοένα και περισσότερους ταξιδιώτες να υιοθετούν την ποδηλασία στις διακοπές τους. Η άνοδος αυτή οφείλεται στην περιβαλλοντική συνείδηση, τα ηλεκτρικά ποδήλατα και τις βελτιωμένες υποδομές.
Στις νέες τάσεις τουρισμού διαπιστώνεται ενδιαφέρον και ζήτηση για ποδηλατικό τουρισμό, τόσο για την καθημερινότητα των περιβαλλοντικά φιλικών μετακινήσεων, σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά και στην ζήτηση για διακοπές που συνδυάζουν ποδηλατικές εξορμήσεις, ποδηλατικές διαδρομές, και πλήρη ποδηλατική δραστηριότητα. Συγχρόνως αυξάνονται και τα τουριστικά γραφεία που πουλάνε ποδηλατικές διαδρομές, ενώ η παρουσίαση της ποδηλασίας γίνεται συχνότερη στις τουριστικές εκθέσεις.
Η ποδηλατική τουριστική βιομηχανία στην Ευρώπη βρίσκεται σε περίοδο σημαντικών αλλαγών, προσαρμοζόμενη στις νέες τάσεις και στις απαιτήσεις τόσο των έμπειρων ποδηλατιστών, όσο και των νεοεισερχομένων στη δραστηριότητα. Στις Ευρωπαϊκές χώρες και ιδιαίτερα αυτές που αποτελούν κύριες πηγές τουριστικής πελατείας της Ελλάδας, υπάρχει μεγάλη αύξηση των πολιτών που ασχολούνται με την ποδηλασία και αυτών που επιλέγουν τον συνδυασμό της με τις διακοπές τους.
Ας ρίξουμε μια ματιά στις τελευταίες τάσεις στον ποδηλατικό τουρισμό στην Ευρώπη, στο ρόλο του Δικτύου EuroVelo και σε μια μελέτη περίπτωσης για την Πιστοποίηση “Bike Friendly” (Ετικέτα Φιλική προς το Ποδήλατο) στην Ελλάδα.
Στις τελευταίες τάσεις στον ποδηλατικό τουρισμό στην Ευρώπη, διαπιστώνεται άνοδος ζήτησης αλλά και αριθμού συμμετεχόντων. Σε 14 χώρες της Ευρώπης λειτουργεί επίσημη «Εθνική στρατηγική για το ποδήλατο», σε άλλες 7 υπάρχει αντίστοιχη στρατηγική που το καλύπτει, και σε 8 χώρες η στρατηγική είναι υπό ανάπτυξη – σε αυτές περιλαμβάνεται και η Ελλάδα.
Σε ειδική έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ποιότητα ζωής σε Ευρωπαϊκές πόλεις (Report on the «Quality of life in European cities» Δεκέμβριος 2023[1]) διαπιστώθηκε αύξηση χρήσης του ποδηλάτου. Συνολικά κατά μέσο όρο 14% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν το ποδήλατο σε καθημερινές μετακινήσεις, αλλά σε ορισμένες πόλεις το ποσοστό υπερέβει το 30% (βλέπε κατωτέρω διάγραμμα).
Ο ποδηλατικός τουρισμός γνωρίζει νέα άνθηση. Σε ειδικό συνέδριο για τον ποδηλατικό τουρισμό τον Οκτώβριο 2023, στο πλαίσιο της συνεργασίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (ΠΟΤ) η Διευθύντρια για την Ευρώπη, του ΠΟΤ, Κα Alessandra Priante[2], επεσήμανε μεταξύ άλλων: «Ο ποδηλατικός τουρισμός αναπτύσσεται με πρωτοφανείς ρυθμούς και προωθεί τη βιωσιμότητα όπως καμία άλλη μορφή τουρισμού. Υπάρχει μια αυξανόμενη τουριστική τάση με οικολογική συνείδηση, ειδικά μεταξύ των νέων…».
Στη Γερμανία, δημοφιλείς διαδρομές όπως ο ποδηλατικός δρόμος του Έλβα, οι ακτές της Βαλτικής και ο ποδηλατικός δρόμος του Δούναβη αποτελούν μέρος του εκτεταμένου δικτύου EuroVelo. Στο Συνέδριο Bike Forum (Νοέμβριος 2023 στην Έκθεση ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ, στην Θεσσαλονίκη) ο υπεύθυνος μάρκετινγκ της Γερμανικής Ένωσης Ποδηλατιστών, δήλωσε ότι η μέση ηλικία των Γερμανών ποδηλατιστών είναι 52 έτη.
Στην Ιταλία και στην Ισπανία αναπτύσσονται ιδιαίτερα υποδομές για την ποδηλατική χρήση (διαδρομές και ποδηλατόδρομοι). Στην Ιταλία ειδικότερα παρατηρείται σημαντική αύξηση στους «αμιγώς» ποδηλατικούς τουρίστες, φτάνοντας τα 9 εκατομμύρια, χάρη στις πλούσιες φυσικές ομορφιές και τις εμπειρίες υπαίθρου που προσφέρει η χώρα, βρίσκει η έρευνα της EuroVelo.
Στην Γαλλία 22 εκατομμύρια Γάλλοι λένε ότι κάνουν ποδήλατο κατά τη διάρκεια των διακοπών τους και η Γαλλία τοποθετείται ως ο δεύτερος παγκόσμιος προορισμός ποδηλατικού τουρισμού μετά τη Γερμανία.
Στην Ελλάδα ήδη Περιφέρεια Αττικής αναπτύσσει ποδηλατικές διαδρομές στην παραλιακή περιοχή «Αθηναϊκή Ριβιέρα», ενώ στην ανάπλαση του πρώην Βασιλικού Κτήματος στο Τατόϊ προβλέπονται ποδηλατικά μονοπάτια.
Συγχρόνως διεθνώς, διαπιστώνεται αυξανόμενη δημοτικότητα των ηλεκτρικών ποδηλάτων. Τα ηλεκτρικά ποδήλατα (e-bikes) είναι πλέον βασικό στοιχείο στον ποδηλατικό τουρισμό, προσελκύουν ένα ευρύτερο κοινό, κάνοντας την ποδηλασία πιο προσιτή, πιο εύκολη και αντίστοιχα πιο προσφιλή δραστηριότητα. Τα ηλεκτρικά ποδήλατα είναι ιδιαίτερα αγαπητά γιατί βοηθούν τους ποδηλάτες να καλύπτουν μεγαλύτερες αποστάσεις και να αντιμετωπίζουν δύσκολα εδάφη, καθιστώντας προσβάσιμες περιοχές που προηγουμένως ήταν σχεδόν απρόσιτες, λέει η έρευνα της CBI EU. Όλες οι ηλικίες έχουν λάτρεις της ποδηλατικής χρήσης. Ενδεικτικά στην Μεγάλη Βρετανία το 65% των ηλεκτρικών ποδηλάτων αγοράζονται από άτομα 55 ετών και άνω.
Η πτυχή της βιωσιμότητας και της οικολογίας αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης στον ποδηλατικό τουρισμό. Η ποδηλασία προσφέρει έναν φιλικό προς το περιβάλλον, τρόπο εξερεύνησης, ενώ οι υποδομές εξελίσσονται σταδιακά για να το υποστηρίξουν, και το δίκτυο διαδρομών EuroVelo πλέον παίζει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση του βιώσιμου τουρισμού (έρευνα EuroVelo).
Ο πελάτης του ποδηλατικού τουρισμού έχει ευρύ πεδίο ενδιαφερόντων και αντίστοιχα πολλών ποικίλων ποδηλατικών εμπειριών. Ο ποδηλατικός τουρισμός στην Ευρώπη απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων και επιπέδων δεξιοτήτων, από mountain bikers που αναζητούν απαιτητικές διαδρομές, έως ποδηλάτες αναψυχής που εξερευνούν την ομορφιά της ηπείρου με ηλεκτρικά ποδήλατα (CBI EU).
Το 2023 είναι σημαδιακό έτος για την ανάπτυξη του ποδηλατικού τουρισμού και της υποστήριξης της χρήσης του ποδηλάτου, γιατί εκδόθηκε Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την ανάπτυξη στρατηγικής της ΕΕ για το ποδήλατο (B9‑0102/2023[3]) και πρότεινε τον καθορισμό του 2024 ως «Έτος Ποδηλάτου για την Ευρώπη».
Ο ρόλος του EuroVelo
Το δίκτυο EuroVelo βρίσκεται στον πυρήνα αυτών των εξελίξεων, με στόχο την επέκταση και τη βελτίωση των ποδηλατικών υποδομών σε όλη την Ευρώπη. Με το 64% του δικτύου να είναι έτοιμο για χρήση το 2021, γίνονται συνεχείς προσπάθειες για την ολοκλήρωσή του και την ενίσχυση της συνδεσιμότητας με εθνικά και περιφερειακά δίκτυα ποδηλατόδρομων. Το Πρότυπο Πιστοποίησης EuroVelo αποσκοπεί στη διασφάλιση υποδομών και υπηρεσιών υψηλής ποιότητας κατά μήκος αυτών των διαδρομών (EuroVelo).
Μελέτη περίπτωσης: Το σήμα – Πιστοποίηση Bike Friendly στην Ελλάδα
Το σήμα Bike Friendly στην Ελλάδα[4] αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι χώρες προσαρμόζονται στο αυξανόμενο ενδιαφέρον για τον ποδηλατικό τουρισμό. Η πρωτοβουλία του Bike Friendly, που ήδη λειτουργεί περισσότερα από 7 χρόνια, αναγνωρίζει καταλύματα και υπηρεσίες που απευθύνονται ειδικά στις ανάγκες των ποδηλατιστών επισκεπτών – τουριστών, προσφέροντας ασφαλή στάθμευση, χώρους συντήρησης, εξατομικευμένες υπηρεσίες, και γενικότερα υποστήριξη του ποδηλάτη-τουρίστα. Η προσπάθεια του Δικτύου Bike Friendly αποτελεί μέρος μίας ευρύτερης στρατηγικής για να καταστήσει την Ελλάδα κορυφαίο προορισμό για τους λάτρεις της ποδηλασίας, αξιοποιώντας τα ποικίλα τοπία και την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της, την πολυποίκιλη γεωμορφολογία, που μπορεί να ικανοποιήσει διαφορετικές επιλογές των ποδηλατιστών – τουριστών, και υποστηρίζει και την ανάπτυξη προορισμών για να προσελκύσουν ποδηλάτες – τουρίστες.
Συμπεράσματα
Ο ποδηλατικός τουρισμός στην Ευρώπη ακμάζει, με ολοένα και περισσότερους ταξιδιώτες να αναζητούν ποδηλατικές εμπειρίες στο πλαίσιο των διακοπών τους. Η επέκταση του δικτύου EuroVelo και πρωτοβουλίες, όπως το σήμα Bike Friendly στην Ελλάδα, υπογραμμίζουν τις συνεχείς προσπάθειες για την εξυπηρέτηση αυτής της αναπτυσσόμενης αγοράς. Είτε μέσω της χρήσης ηλεκτρικών ποδηλάτων, της ώθησης για βιωσιμότητα, είτε της παροχής φιλικών προς το ποδήλατο υπηρεσιών, η Ευρώπη είναι έτοιμη να παραμείνει κορυφαίος προορισμός για ποδηλατικούς τουρίστες.
[1] European Commission DG REGIO, Report on the Quality of Life in European Cities 2023 – Η έρευνα περιέλαβε πάνω από 70.000 ευρωπαίους πολίτες από 83 πόλεις της ΕΕ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Νορβηγίας, της Ελβετίας, των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και της Τουρκίας, για πολλές πτυχές που συνδέονται με την ποιότητα ζωής σε μια πόλη, όπως η στέγαση, το εισόδημα, ο πολιτισμός, οι χώροι πρασίνου, η υγειονομική περίθαλψη, η ποιότητα της δημόσιας διοίκησης και η κινητικότητα.
[3] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/B-9-2023-0102_EN.html
[4] Συνεργασία της ΝatTour ΑΜΚΕ και της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης